نی زار؛ جنبش دانشجویی پویا و مانا هنگامیکه رضاشاه در سال ۱۳۱۳ دانشگاه تهران را افتتاح کرد این نگاه را داشت که مدیریت ساختار اداری نوپا و تازه شکل گرفته ی کشور را به تحصیل کردگان و فارغ التحصیلان این دانشگاه بسپارد. این اتفاق افتاد و دانشگاه تهران در تربیت تحصیل کردگان شایسته از خود کفایت بسیار نشان داد. در عین حال یک اتفاق دیگر هم افتاد و آن هم تجمع گروه زیادی از افراد آگاه و فرهیخته با خلاقیت،شجاعت و روحیه ی عدالت خواهی با نام دانشجو در کنار هم بود.دانشگاه مرکز تولید دانش و آگاهی بود و دانشجویان عامل انتشار این افکار نو بودند با این شرایط دانشگاه به نبض جامعه تبدیل شد و دانشجویان در برابر هر اتفاقی واکنش مناسب آن را نشان می دادند. آنان حرکت های منسجم خود را به نحوی پیش می بردند که در جریان تحولات اجتماعی به جنبش دانشجویی معروف شد.

جنبش دانشجویی در طی سالهای قبل از انقلاب در حرکت های مهمی نقش ایفا کرد از جمله در ۲۵ مرداد سال ۱۳۳۲ هنگامی که عوامل انگلیس اقدام به کودتا علیه مصدق کردند. خلیل ملکی، جلال آل احمد و دانشجویان دانشگاه تهران بودندکه به خیابان ریختند و در مقابل منزل دکتر مصدق تجمع کردند و با پشتیبانی سرلشکر افشار طوس رئیس شهربانی عملاً کودتا ناکام ماند و شاه مجبور به خروج از کشور شد.اگر چه سه روز بعد کودتای امریکایی ۲۸ مرداد موفق شد و دولت ملی دکتر محمد مصدق سقوط کرد اما جنبش دانشجویی نقش خود را به خوبی ایفا کرد. در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و درجریان سفر نیکسون معاون وقت ریاست جمهوری امریکا جنبش دانشجویی واکنش نشان داد و ۳ آذر اهورایی همیشه درخشان را به جنبش هدیه کرد.

آذر شریعت رضوی، بزرگ نیا و قندچی در دانشگاه ماندند تا چراغ راه دانشجویان جدیدالورود باشند، دانشجویان در طی سالیان آمدند و رفتند اما این سه دانشجو همچنان در دانشگاه مانده اند و نورافشانی می کنند. آنان جنبش دانشجویی را به مبارزه با استعمار و استبداد و استعمار فرا میخوانند. پس از پیروزی انقلاب و با توجه به جوان بودن فعالان انقلابی نقش دانشجویان گسترده تر شد، جبهه های جنگ شاهد حضور ارزشمند دانشجویان بود. متأسفانه به دلیل فقدان احزاب مؤثر بخشی از مسئولیت سیاسی احزاب هم بر دوش دانشجویان می افتاد و آنان متکفل وظیفه ای می شدند که نسبت به آن مسئولیت مستقیمی نداشتند در نتیجه متحمل هزینه هایی شدند که اساساً دور از ساحت جنبش دانشجویی و دانشجویان بود.

امروز هم جامعه ی ما در شرایطی است که سخت نیازمند حضور دانشجویان و فعالیت جنبش دانشجویی است. به امید تأثیر بیشتر دانشجویان و هزینه های کمتر برای آنان.

نویسنده:دکتر محمدتقی رخشانی