به گزارش نی زار به نقل از رونامه جام جم نخستین همایش ملی هنر و ادب سیستان با حضور هنرمندانی در بخش‌های شعر، موسیقی، خوشنویسی، نقاشی، طراحی، عکس، انیمیشن، فیلم مستند و تئاتر، صنایع دستی و غذاهای محلی طی روزهای ۱۷ تا ۲۱ مهرماه در خانه هنرمندان ایران و تالار وحدت برگزار شد. این همایش فرصتی بود تا ظرفیت غنی ادبی ـ هنری منطقه سیستان استان سیستان و بلوچستان به همگان معرفی شود. با دکتر محمدتقی رخشانی، یکی از اعضای هیأت اجرایی این همایش به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ذیل می‌آید.

این همایش با چه اهدافی برگزار شد؟

ما با برگزاری این همایش دو هدف را مدنظر داشتیم؛ اول این‌که ایران رنگین‌کمانی است که اقوام مختلف و هنر و ادب آنها رنگ‌های مختلف این رنگین‌کمان را تشکیل می‌دهند و ضروری است تمام طیف‌های این رنگین‌کمان به همه ایرانیان معرفی شود و از آنجا که سیستان یکی از طیف‌های این رنگین‌کمان و از ارکان مهم هنر و ادب ایران است، تصمیم به معرفی هنر این منطقه گرفتیم. دوم این‌که، به دلیل شرایط خاص جغرافیایی سیستان و بلوچستان به‌ویژه همسایگی با دو کشور پردغدغه افغانستان و پاکستان، استان ما همواره در معرض اتهاماتی چون ناامنی و قاچاق موادمخدر است که متاسفانه این امر با تبلیغات منفی همراه بوده و توسط هنرمندان و اهل فرهنگ و ادب در فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی و اخبار و گزارش‌های رسانه‌ها پررنگ می‌شود. از همین‌رو اهالی هنر و ادب استان، پاک کردن این تبلیغات منفی و زدودن گردوغبارهای بی‌اعتمادی از چهره استان را ضروری دانسته و امید داشتند با برپایی این همایش بتوانند ذهنیت شهروندان مرکز کشور را تا حدودی نسبت به سیستان و بلوچستان تلطیف کنند.

به نظر شما همایش در اهداف موردنظر موفق بوده است؟

در یک نگاه و در برخورد اولیه پاسخ مثبت است، زیرا روزانه هزاران نفر از آثار عرضه شده در همایش بازدید کرده، با هنرمندان استان هم‌صحبت شده و حتی گاه با گرفتن چوب، در رقص و پایکوبی و چاپ و چوب‌بازی آنها شریک می‌شدند. اما در نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تر باید منتظر و شاهد عملی تاثیرات این همایش بود.

اگر ممکن است کمی در مورد پیشینه‌ فرهنگی و هنری سیستان توضیح دهید، در واقع پرسشم این است چه چیزی برای عرضه در این همایش داشتید؟

شاید برای پاسخ دادن به این پرسش لازم باشد کمی به عقب و تاریخچه سرزمین سیستان برگردیم. در دوران پیش از تاریخ شهر سوخته‌ سیستان شاید مهم‌ترین منطقه‌ تمدنی شرق ایران بوده است، زیرا براساس آثار کشف‌شده، از ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد در این منطقه تمدن شهرنشینی وجود داشته است. کشف آثاری همچون جمجمه جراحی و ترمیم‌شده انسان، اولین انیمیشن جهان به صورت نقش بزی روی جام سفال، چشم مصنوعی، سیستم فاضلاب شهری و ده‌ها مورد دیگر، بیانگر قدمت علم و هنر در این سرزمین است.

از سوی دیگر بسیاری از اساطیر ایرانی از جمله سام، زال و رستم سیستانی هستند و چشم امید ایرانیان در برهه‌ای از تاریخ به این دلاورمردان بوده است. همچنین گفته می‌شود زرتشت نیز دین خود را در سیستان بر گشتاسب شاه عرضه کرد. ضمن این‌که فردوسی نیز در سرودن شاهنامه چهار راوی دارد که یکی از این راویان «آزاد سرو سیستانی» است. علاوه بر این در تاریخ آمده که در دوران پس از اسلام و پس از یکی از فتوحات یعقوب لیث صفاری ـ بنیانگذار نخستین حکومت ملی در ایران پس از تسلط اعراب ـ، شاعری در مدح یعقوب اشعاری به عربی سرود. یعقوب معترض شدکه چرا به زبان عربی است. همانجا و فی‌البداهه محمد بن وصیف سیستانی شعری به فارسی در مدح یعقوب گفت که اولین شعر فارسی پس از اسلام است، در واقع ایرانیان در سه مورد اولین حکومت ملی، زبان فارسی و شعر فارسی وامدار یعقوب هستند. همه اینها در حالی است که یکی از خاستگاه‌های تعزیه در ایران نیز منطقه سیستان عنوان می‌شود. ضمن این‌که جایگاه فرخی سیستانی را نیز نباید در شعر فارسی نادیده گرفت.