- 27 اسفند 1393
- کد خبر 6284
- Print This Post
سایز متن /
نی زار : باران درسرزمین هیرمند همیشه بخشش آسمان به زمینیان تشنه بوده سرزمینی که باشندگانش به این دانایی رسیده بودند که این “رودآبه ی” با شکوه ازشادی ورقص دانه های باران می گذرد وزندگی می گستراند .از روزگارکودکی تا امروز بارشهای پیش از نوروز گلهای خنده را برلبها شکوفا می ساخت وسپید مویان وبزرگ ترها به جوان ترها یاد آور می شدند که دراین بارش ها بی بی نوروز سروتن می شوید وبراین باور کهن آب این باران مهرانگیز برای شستشوی سر دختران دم بخت جمع آوری میشد.دراین باور ریشه دار بی بی نوروز که روان مادرانه ونگران سیستان است ازخانه خانه ی فرزندانش می گذرد تا از برکت سفره ها ونان نو وشادمانی مردم آگاهی یابد ، پاکیزکی دشت ودمن وتن وروان مردمانش را ببیند وپس ازدیدن همسویی وهمراهی مردمانش با نوروز شادی آوروهستی فزا شادمانه تاسالی دیگر بازمی گردد.
مردم سیستان از شب چله درسنت گاهشمار خویش چشم به راه وروزشمار بودندچهل روز نخست یا (چله ی کَلو=بزرگ)تادهم بهمن وسپس چهل روز دوم (چله خورد=کوچک)که تابیست اسفند به درازا می کشید وده روز تارسیدن بی بی نوروز زمان داشتند که دراین ده روز پایانی همه چیز باید نو وتازه شود .گیاهانی از گونه ی غلات پیش کشت وپیش رس می شوند ودسته یی را که پر بارتر وشادمان ترند با گِل وریشه درآورده وبه درگاه خانه ها با همان گل چسبانده می شود تاروان سبزنوروز به خانه ها آمده وچشم بی بی نوروز ومردم با سبزه سال را نو کنند وبدین ترتیب سنت دیرپای عّلّفه را نیز بجای آورده باشند.تلواسه ونگرانی دیگر بی بی نوروزنان تازه ی سفره ی نوروزی است که با پیش رس چند دانه گندم وآمیختن آردتازه با آرد کهنه ساخته می شود وبا نام نان سال زیور سفره ی هفت سین سیستان می گردد واین نان سال یا نان تازه یا نان نو درکاسه هایی خورد می شود وبا روغن حیوانی تازه وشکر یا شیره آمیخته وخورده می شودوچون درهنگام آماده شدن، نانهای خورد شده با شکر وروغن با دستهای پاکیزه ی مادر خانه به هم مالیده وسپس درکاسه های جداگانه ریخته می شود درگویش سیستان چَنگالی نامیده می شود.
پاکیزگی پیرامون و خان ومان ونوکردن پوشاک وشاداب کردن زندگی بی بی نوروز وروان درگذشتگان راآرامش می بخشد درگذشتگانی که درنوروز جایگاه ویژه می یابند وهمسو بایک سنت کهن ،همه بایدسر سال وماه نو به زیارت اهل قبور بروند وقّتلّمه وچَلبَک نذرکنندکه نوعی نان کوچک پخته شده درروغن حیوانی است وبدین سان نوروز را از یک جشن ساده به بلندای یکی از بزرگترین وزیبا ترین آیین های ماندگارمردم گیتی می رسانند آیینی که همسو با رستاخیز هستی افزون بر کودکان ونوجوانان وسالخوردگان، روان درگذشتگان نیز منزلت می یابند.سنت دیگر نوروزی آتش چهارشنبه است آتشی که پیدایی اش روزی نو درزندگی بشر بوده ودرهمه ی باورها دینی وحتی آزمایشگاههای علمی ویژگی پاک کنندگی دارد وصد البته پریدن دسته جمعی از روی آتش به شادی ونشاط خانواده می افزایدوپاکیزگی تن وروان راتا رسیدن بی بی نوروز ضرورت می بخشد.
سنت خوشمزه ی پخت کلوچه های خرمایی،قندی،کلوچه ی ذرت،کلوچه ساده وکنجدی،تَجگی(سمنو) ولَندو که از ترکیب گندم وکنجدبوداده وخرما ،خوردنی لذت بخش ومقوی ساخته می شودواین همه زینت سفره ی نوروزی خانواده های سیستان است.
سفره ی هفت سین نماد ونماینده یی از بخششها ونعمتهای گوناگون خداوندی ست که اعضای خانواده راگرد می آورد ودرحالیکه پدر کلام خداوند می خواند بی بی نوروز از این خانواده می گذرد وکودکان که شهریاران خردسال این سرزمینند با لباس نو وعیدی ، از دست پدرمنزلت وبزرگی می گیرند وسپس برای تکرار وماندگاری سنتهای زیبای انسانی دیگر به دیدار سپید مویان وسالخوردگان وخویشاوندان می شتابند وبا رفتن به خانه ی شهدا وکسانی که عزیزی از دست داده اند با باز آفرینی سنت عید اول بار می پردازند وبا جاری شدن درطبیعت و تماشای دشت وطبیعت به شکوه انسانی نوروز می افزایند,وسنت کَل وَردی را تازه می کنند…
علیرضا خسروی-کارشناس میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری زابل