نی زار : روزنامه اعتماد در شماره روز سه شنبه ۱۲ بهمن ماه خود در قالب گزارشی، وضعیت هامون و آب ورودی در روزهای اخیر را بررسی نموده و درباره اتفاقاتی که در بهار گذشته بر هامون رفت و تکرار آن در بهار امسال،  هشدار داد، تحلیلی زیبا و قابل اعتنا به قلم زهرا روستا/

تصویر ورود آب به هامون

روز شنبه فیلمی چند ثانیه‌ای از ورود آب از بخش‌های شمالی هامون در کشور افغانستان به سمت هامون صابری در فضای مجازی منتشر شد. چند ثانیه کوتاهی که سیلاب جاری‌شده در آن سوی مرز، آب را به بستر ترک‌خورده هامون صابری رسانده بود. این بار بادهای موسمی سیستان به جای گرد و غبار از کشور همسایه آب آوردند. آبی که توانست ١٠هزار هکتار از پهنه ۴٠٠ هزار هکتاری هامون در خاک ایران را سیراب کند. همان روز گزارشگر صدا و سیما به سراغ مردم سیستان رفت تا شادمانی مردم در لحظه ورود آب را به تصویر بکشد، لبخندی که مانند قطره‌قطره آبی که این روزها روی زمین خشک هامون جاری می‌شود غنیمت است. اما چند هفته یا چند ماه می‌توان به این عمق ۵ تا ٢٠ سانتی‌متری آب دل خوش کرد. باد سیستان همیشه موافق نیست و آفتاب دیر یا زود دست به کار می‌شود. اتفاقی که سال گذشته هم رخ داد. بهاری که در آن هامون لبی‌تر کرد و لبخند زندگی بر لب سیستان تیتر روزنامه‌ها و وب‌سایت‌ها شد. اما بهار به پایان نرسیده بادهای موسمی بر آتش تبخیر دمیدند و به کمک رودخانه‌های لایروبی نشده، حجم بالایی از آب به هدر رفت. اگرچه مسوولان می‌گفتند بیشتر حجم آب ورودی به تالاب برای استفاده شرب و کشاورزی در چاه نیمه‌های سیستان ذخیره شد؛ اما اگر برای پیش‌بینی‌های هواشناسی برنامه‌ریزی و رودخانه‌ها و کانال‌های منشعب از هامون به موقع لایروبی می‌شد، اگر مسوولان مرزبانی فکری برای خاک‌ریزی که در فصل سیلاب سدی بر روی گلوی هامون است می‌کردند، علاوه بر ورود حجم بیشتری از آب به تالاب از هدر رفتن آن در رودخانه‌های منشعب از هامون جلوگیری به عمل می‌آمد. معصومه ابتکار دو روز پیش و همزمان با فصل تازه ورود آب به هامون در صفحه فیس بوکش نوشت: «به دنبال وقوع بارندگی‌های اخیر و تلاش سازمان حفاظت محیط زیست در رایزنی‌های مستمر با دولت افغانستان و نیز رفع موانع ورودی آب، حجمی از آب از مبادی مختلف در بخش شمالی هامون از محل فراه‌رود وارد هامون صابری شده است که این میزان در صورت ادامه بارندگی‌ها در کشور افغانستان در طول هفته‌های آتی به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت. با توجه به تغییرات قابل ملاحظه‌ای که در اثر خشکسالی ایجاد شده است این بخش تالاب نیازمند انجام عملیات تسطیح و خاکبرداری با هدف اصلاح شیب و تسهیل جریان آب در برخی نقاط خواهد بود. اداره کل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان در زمینه رفع موانع ورود آب به طور جدی پیگیر بوده و به عنوان مثال در نقاطی اقدام به نصب سیخور خورشیدی به جای خاکریز شده است.»چندی پیش معاون سازمان حفاظت از محیط‌زیست در مصاحبه با «اعتماد» بزرگ‌ترین مشکل هامون را خاکریز مرزی اعلام کرد، مشکلی که هنوز پابرجاست اما بنا به نوشته ابتکار بخشی از آن برطرف شده و در بخش‌هایی از خاکریز، ورودی‌هایی برای آب در نظر گرفته شده است. گرچه این آب، برای سیراب کردن بستر هامون کفایت نمی‌کند و فصل پرآبی همیشگی نیست، اما انتظار مدیریت صحیح تمام حجم آب ورودی به تالاب، دغدغه فعالان محیط‌زیست استان سیستان و بلوچستان است. استاندار سیستان و بلوچستان در پاسخ به درخواست این فعالان برای برنامه‌ریزی و جلوگیری از هدررفت آب ورودی به هامون این‌چنین پاسخ داده است: «دوام حیات هامون در گرو جریان پایدار آب است در غیر این صورت با توجه به تبخیر بالای آب به دلیل شرایط اقلیم، این دوام دشوار می‌نماید. براساس ارزیابی به عمل آمده در سال جاری مدیریت بر منابع آب شرایط بهتری را داشت چون مدیریت هماهنگ و واحدی با همگرایی دست‌اندرکاران اعمال شد.»فصل ورود آب تازه آغاز شده و اگر امروز برای مدیریت آب اقدام نشود، خاطره تلخ مرگ ماهی‌ها بر روی خاک دوباره تکرار می‌شود./ زهرا روستا