مردمانی که در روزگارانی نه چندان دور با نشاط و شادابی در زمین های کشاورزی، باغات سرسبز و پر از میوه و تالاب هامون زندگی راحت و بی دغدغه ای داشتند و تامین کننده نیاز شهرنشینان بودند و در واقع آقایی می کردند اکنون با خفت و خواری مجبور به انجام کارهای دون شاءن شان شده اند.
بدتر اینکه وقتی کوله بار مهاجرت را بر دوش کشیده و در حاشیه شهرهای دور و نزدیک با سقفی از چوب و حلبی سکنی گزیده اند اتهاماتی چون گدایی و فروش کالاهای غیر عرف متهم می شوند، یک روز فرماندار شهری در خراسان شمالی آنان را متهم می کند و روزی دیگر در حاشیه تهران به جرم ناخواسته مورد اتهام قرار می گیرند.
منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان حیات خود را از دریاچه و ذخیره گاه زیست کره هامون می گیرد که اینک ۱۸ سال از خشکی آن می گذرد و این امر سبب شده تا کسب و کار سنتی مردم این منطقه یعنی کشاورزی، دامپروری و صیادی سالها قبل از رونق خود باز بماند.
غلامرضا سراوانی یکی از ساکنان شهرستان مرزی هیرمند گفت: وقتی خشکسالی دامنگیر مردم این دیار شد ناامید نشدند و گفتند ما را باکی نیست زیرا راه دیگری برای امرار معاش داریم و آن هم تجارت مرزی چه قانونی و چه غیرقانونی دارند و فکر می کردند می توانند از این طریق امرار معاش کنند.
وی افزود: چند صباحی که تجارت با کشور همسایه رواج داشت وضعیت خوب بود و حتی بیکاران سایر نقاط استان و استانهای همجوار به این منطقه می آمدند و مشغول کار می شدند اما افسوس که به یکباره دیواری در نزدیکی مرز چون سدی مستحکم راه را بر آنان بست و انگار دنیا برسرشان خراب شد.
وی ادامه داد: آنان که توان ماندن داشتند ماندند و آنانی که برای نان شب محتاج شده بودند به ناچار ترک دیار کرده و در شهرهای دیگر به کارهای سطح پایین روی آوردند.
مردم سیستان با وجود قرار گرفتن در جوار کشور افغانستان که به تمامی تولیدات ایران نیازمند است به دلیل ایجاد دیوار امنیتی در مرز از تجارت سنتی خود نیز بازمانده و امکان تجارت برای بسیاری از آنان سلب شد.
یکی از تجار منطقه به خبرنگار ایرنا گفت: منطقه سیستان تنها بازارچه های مرزی صادر کننده کشور را دارد بگونه ای که در بیشتر بازارچه های مرزی واردات و بعضا صادرات انجام می شود اما بازارچه های مرزی میلک و گمشاد سیستان فقط صادرات انجام می دهند زیرا کشور همسایه به همه تولیدات ما از آفتابه و دمپایی پلاستیکی تا صنایع مختلف نیازمند است.
علی سارانی افزود: با ایجاد منطقه آزاد سیستان و رونق صادرات می توان بیشتر کارخانه های کشور را فعال کرد.
بسیاری از مردم به ویژه تجار و بازرگانان معتقدند ایجاد منطقه آزاد در این حوزه می تواند راهکار مناسبی برای توسعه توان تجارت مرزی باشد که نه تنها سبب بهبود معیشت مردم منطقه می شود بلکه توسعه کشور در ناحیه جنوب شرق را نیز به دنبال خواهد داشت.

**منطقه آزاد سیستان ضامن بهبود معیشت مردم
یکی از اهداف اصلی دولت از پیشنهاد منطقه سیستان برای تبدیل شدن به منطقه آزاد کمک به بهبود معیشت مردم منطقه بوده است که پس از خشکسالی و نیز انسداد مرز کار خود را از دست داده اند.
استاندار سیستان و بلوچستان در این باره گفت: ایجاد منطقه آزاد در سیستان نه تنها ضامن بهبود شرایط زندگی مردم سیستان بلکه سبب بهبود وضعیت کار در سطح استان می شود.
علی اوسط هاشمی ادامه داد: وجود منطقه آزاد در سیستان چرخه ای از فعالیت های مختلف را در استان شکل می دهد که این امر قطعا به نفع مردم است.
وی افزود: دولت یازدهم توجه خاصی به سیستان و بلوچستان داشته و با تلاش خود تا کنون ۲ مرتبه لایحه ایجاد منطقه آزاد در سیستان را به صحن علنی مجلس برده است.

معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هم اینک منطقه سیستان به دلیل خشکسالی های ممتد، انسداد مرز و وضعیت نامطلوب آب و هوایی شرایط بسیار شکننده ای دارد.
هوشنگ ناظری ادامه داد: ایجاد منطقه آزاد تجاری در سیستان با سایر نقاط کشور بسیار متفاوت است زیرا در ابتدا بصورت مستقیم سبب بهبود معیشت مردم منطقه می شود.
وی ادامه داد: وجود منطقه آزاد در سیستان سبب ایجاد فعالیت های پیوسته ای از چابهار تا سیستان و نیز اشتغال بسیاری در سطح استان می شود.
وی بیان کرد: سیستان دروازه ورودی و خروجی کالا به کشورهای آسیای میانه، خاورمیانه و اروپاست.
فرماندار زابل تصریح کرد: با توجه به شرایط منطقه و وجود حدود ۱۸ سال خشکسالی، ایجاد منطقه آزاد در سیستان می تواند عامل موثری در افزایش امید به زندگی و اشتغال باشد.
ناظری خاطرنشان کرد: همچنین ایجاد منطقه آزاد در سیستان می تواند چهره محرومیت آن را زدوده و امیدی تازه به مردم این منطقه بدهد.

**منطقه آزاد سیستان ضامن بازگشت و تثبیت جمعیت سیستان
مهاجرت عظیم مردم سیستان از خانه و کاشانه خود داستان غریب، تلخ و واقعی است که اینک آوازه این کوچ دسته جمعی به گوش تمام مردم ایران اسلامی رسیده است.
ساکنان این منطقه پس از ۱۸ سال خشکسالی و انسداد مرز بدون هیچ اعتراضی رفتن را به ماندن ترجیح دادند و بسیاری از آنها در حاشیه شهرهای دیگر سکنی گزیدند.
برخی آمارها، از مهاجرت حدود هشت هزار خانوار از این منطقه خبر می دهد.
بی شک وجود منطقه آزاد در این منطقه می تواند راهکار مناسبی برای بازگشت مردم و نیز تثبیت و ماندگاری سایر افراد باشد.
یکی از ساکنان شهرستان هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: پس از خشک شدن آب ورودی به سیستان کشاورزی این منطقه به طور کل از بین رفت.
مسعود ریگی ادامه داد: مردم این منطقه برای نجات از بیکاری رو به تجارت و داد و ستد از مرز آورده بودند که با بسته شدن مرز این کار نیز از آنان سلب شد.
وی افزود: پس از آن بسیاری از مردم سیستان مهاجرت کرده و برای کار به شهرهای دیگر کشور بخصوص شهرهای شمالی رفتند.
وی تصریح کرد: در صورتی که دولت بتواند منطقه آزاد را در سیستان اجرایی کند تمام مهاجران به منطقه بازخواهند گشت و از زیر بار منت و ذلت حاشیه نشینی رها می شوند و شهرهای بزرگ نیز با کاهش معضل حاشیه نشینی رو به رو می شوند.
وی خاطرنشان کرد: همچنین وجود منطقه آزاد در سیستان سبب ماندگاری جمعیت موجود و استحکام مرز می شود.
ریگی ادامه داد: پس از اینکه زمزمه هایی از ایجاد منطقه آزاد در سیستان مطرح شد امید مردم نیز بیشتر شده و حتی بسیاری افراد از فروش منزل خود پشیمان شدند.
یک کارشناس اجتماعی که خود را محسن سلامتی معرفی کرد گفت: وقتی مرزنشینان در حاشیه مرز سکونت داشته باشند تاثیرشان برای حفظ مرزها به مراتب از دیوار امنیتی بیشتر خواهد بود.
وی افزود: بر اساس برآورد برخی کارشناسان در مقابل مهاجرت یک مرزنشین برای محافظت از مرز باید حدود ۲۰ تا ۲۵ نفر نیروی نظامی بکار گرفته شود اگر مرزنشینان سیستان به خانه و کاشانه خود بازگردند نقش به مراتب مهمتر و بهتر از دیوار امنیتی را برای حفظ مرزهای میهن اسلامی مان ایفا خواهند کرد.
استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هم اینک زمان حرکت سیستان به سمت توسعه فرارسیده و ایجاد منطقه آزاد در این منطقه خط بطلانی بر مهاجرت مردم از این منطقه به سایر استانهاست.
هاشمی ادامه داد: با ایجاد منطقه آزاد در سیستان تمامی صاحبان سرمایه و ساکنان مهاجرت کرده این منطقه باید برای ایجاد توسعه و آبادانی سیستان به موطن اصلی شان بازگردند.
مدیرعامل منطقه آزاد سیستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خاطر نشان کرد: باتوجه به ۱۸ سال خشکسالی در این منطقه، تنها راه برون رفت مقطعی آن از بحران ایجاد منطقه آزاد است.
منصور حجازی نیا اظهار داشت: وجود کشور افغانستان در جوار سیستان به عنوان یک کشور مصرف کننده یکی از فرصت های بسیار خوب کشور محسوب می شود.
وی ادامه داد: هم اینک کشور افغانستان و کشورهای آسیای میانه تمایل زیادی به انتقال کالا از طریق منطقه سیستان به آبهای آزاد در چابهار دارند.
وی افزود: ایجاد منطقه آزاد در سیستان می تواند باعث جلوگیری از خروج مردم از این منطقه شود.
وی تصریح کرد: براساس آمارهای موجود، از سال ۸۵ تا کنون پنج درصد جمعیت منطقه سیستان مهاجرت کرده اند.
مدیرعامل منطقه آزاد سیستان خاطرنشان کرد: پیوندهای مذهبی و فرهنگی مردم در دو سوی مرز یکی دیگر از دلایل ایجاد منطقه آزاد در سیستان است که این امر باعث می شود تعامل تجاری به بهترین شکل انجام شود.
حجازی نیا بیان کرد: بی شک یکی از مزیت های ایجاد منطقه آزاد در سیستان تامین امنیت در منطقه و کشور است.
وی اظهار داشت: ایجاد منطقه آزاد در سیستان باعث تقویت روابط دیپلماسی ایران با کشور افغانستان می شود.
وی گفت: سامان بخشی فضا و مراکز زیستی در سیستان از اهداف ایجاد منطقه آزاد در این بخش از کشور است.
فرماندار شهرستان ویژه زابل نیز بیان کرد: پس از انسداد مرز و افزایش بیکاری، شمار زیادی از مردم منطقه به سایر نقاط کشور مهاجرت کردند و معضلات اجتماعی در منطقه سیستان افزایش یافت.
ناظری ادامه داد: ایجاد منطقه آزاد در سیستان می تواند جمعیت مهاجرت کرده را به این منطقه بازگرداند و نیز با توسعه کار و اشتغال سبب کاهش معضلات اجتماعی در منطقه شود.
وی تصریح کرد: ایجاد منطقه آزاد در سیستان همچنین زمینه ساز رشد و توسعه سایر شهرها در استانهای مجاور خواهد شد.
وی خاطر نشان کرد: با ایجاد منطقه آزاد، سیستان می تواند به دروازه توسعه کشور تبدیل شود و این امر نیز به خودی خود سبب جذب و ماندگاری مردم می شود.
**مردم سیستان خواهان ایجاد منطقه آزاد
مرد م منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز با توجه به شرایط اقتصادی زندگی خود و نیز آب و هوای نامساعد در این منطقه خواستار ایجاد منطقه آزاد سیستان هستند و برای تحقق این امر حاضرند تمام همکاری های لازم را انجام دهند.
یکی از ساکنان شهرستان زهک واقع در ورودی آب از افغانستان به منطقه سیستان به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایجاد منطقه آزاد در سیستان راهکار نجات و برون رفت این منطقه از بحرانهای مختلف است.

هادی رخشانی ادامه داد: مردم شهرستان زهک با در نظر گرفتن وضعیت شکننده منطقه سیستان خواستار ایجاد منطقه آزاد در آن هستند و برای این امر هر نوع همکاری را انجام خواهند داد.

وی افزود: ایجاد منطقه آزاد در سیستان تنها راه ادامه حیات در منطقه است زیرا کشاورزی و دامپروری سالهای زیادیست که در این منطقه از بین رفته است.

وی بیان کرد: گرچه هر سال حق آبه بسیار کمی به منطقه وارد می شود اما اقتصاد یک شهر مرزی بیش از هر چیز دیگری به مرز آن وابسته است.

یکی از ساکنان شهرستان هیرمند واقع در مرز ایران و افغانستان که همواره در آخر مسیر آبی منطقه سیستان قرار داشته است نیز به خبرنگار ایرنا گفت: شهرستان هیرمند مرکز اصلی داد و ستد و تجارت کالا بوده است.

موسی بارانی ادامه داد: پس از انسداد مرز امکان تجارت سنتی برای مردم منطقه از بین رفت و کسب و کار بسیاری از افراد تعطیل شد.

وی افزود: ایجاد منطقه آزاد در سیستان یک خواست عمومی است که سبب استفاده قانونمند از ظرفیت های این منطقه می شود.

وی ادامه داد: مردم شهرستان هیرمند از نمایندگان مجلس تقاضا دارند تا با در نظر گرفتن شرایط ویژه برای سیستان، به ایجاد منطقه آزاد در آن رای دهند تا وضعیت زندگی در این منطقه بهبود یابد.

یکی از ساکنان شهرستان نیمروز که از یکسو در جوار مرز و از سوی دیگر در جوار هامون قرار دارد نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: خشکی هامون و انسداد مرز به طور مستقیم در زندگی مردم شهرستان نیمروز تاثیر گذاشته است.

داریوش سرگزی مقدم تصریح کرد: مردم این منطقه نه تنها کشاورزی، دامپروری و صید و صیادی خود را از دست دادند بلکه تجارت مرزی را نیز از دست داده و اینک بسیاری از آنان خانه نشین شده یا در سایر شهرستانها مشغول به کارهای سطح پائین هستند.

وی خاطرنشان کرد: مردم نیمروز با تمام وجود خواستار ایجاد منطقه آزاد در سیستان هستند زیرا این موضوع نسخه نجات سیستان است.

همچنین مردم شهرستانهای زابل و هامون نیز خواسته اصلی خود را از دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی اهتمام برای ایجاد منطقه آزاد در سیستان ذکر کردند.

**ایجاد منطقه آزاد التیام بخش شرایط شکننده جوی در سیستان

گرد و غبار و توفان های پر از خاک حال و روز سیستانی است که از آب حیات بخش جدا مانده و این شرایط جوی سبب تجمع تل ماسه های چند تنی در سطح منطقه شده است.

مردم این منطقه نه تنها خشکسالی و نداشتن درآمد را تجربه کرده اند بلکه در سالهایی که گذشته طعم تلخ شرایط جوی نامساعد را نیز در زیر زبان تلخ کامی خود مزه مزه کرده اند و هر روز با آن دست و پنجه نرم می کنند.

ایجاد منطقه آزاد در سیستان با رونق کسب و کار مردم آن می تواند التیام بخش شرایط جوی نامساعد و محرومیت های منطقه شود.

مردم منطقه سیستان همانگونه که در زمان باز بودن مرز شرایط جوی نامساعد را تحمل کردند اینک با ایجاد منطقه آزاد تجاری در سیستان بار دیگر آستین همت را بالا زده و بیش از پیش حتی در شرایط بحرانی آب و هوا فعالیت می کنند و سبب رونق اقتصادی منطقه و نیز کشور می شوند./ایرنا