به گزارش نی زار از سیستان ؛ از کنار رودخانه شیله که میگذشتیم مرد کهنسال همراه ، از آورد آب رودخانه شیله در گذشته سخن به میان آورد، تا پل نورو خاطرات شیرین این مردم مسن از ذهنمان می گذشت ، پس از مشاهده نورو پر از ماسه بادی ناراحتیمان افزونتر شد ، بعد از گذر از جاده کم عرض به کوه خواجه رسیدیم ، اما جز تنها عارضه طبیعی دشت سیستان چیزی مشاهده نکردیم ، چند خانوار عشایر در اراضی هامون هیرمند چشم انداز این منطقه به شمار می رفت، چندی پیش نی زار و ارشک ها قابل مشاهده بود…

در ادامه مسیر ، تا چشم کار می‌کند شنزار است ، بوته‌زار و زمین خشک مشاهده میشد ، خیلی خشک. وزش باد، گردوغبار را در هوا پراکنده می کند و نفس کشیدن را دشوار. در نواحی نزدیک به شهر، درختان گز و نهال‌های دست کاشت در فاصله‌های معینی از هم قرار گرفته‌اند.

به شنزارهای نیاتک در حومه شهرستان رسیدیم ، شهرستان هیرمند در شرق زابل قرار دارد و از شمال به دریاچه هامون می رسد. برخی از بومیان منطقه به علت کم آبی، اراضی کشاورزی خود را رها کرده اند به طوری که از ۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی تنها کمتر ۲۰ هزار هکتار در فصل پر آبی کشت می‌شود. آنان که مانده‌اند، اغلب دامداری دارند البته با هزار بیم و امید. تغییر مسیر آب پس از تخریب سد کافردم نیز مشکل بی آبی را افزون کرده بود، دیگر از رونق گذشته میانکنگی خبری نیست.

از سال ۹۲ کانال آب در میان شنزارها و درختان و نهال‌های دست کاشت این منطقه برای آبیاری و بهبود کیفیت پخش سیلاب توسط اداره منابع طبیعی شهرستان هیرمند احداث شده است. با این همه، پدیده بیابانزایی گریبان سیستانی‌ها را گرفته است. بعضی از روستاییان، بی‌تاب از این همه رنج و کم آبی، مجبور به کوچ از خانه‌های اجدادیشان شده‌اند.

جاده را دنبال می‌کنیم. کیلومترها آنورتر به دریاچه می‌رسیم. به ناگاه پیکر بی‌جان هامون را زیرپای خود حس می‌کنیم. دیگر از آن هامون پرآب و پرآوازه که زمانی هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و منبع غذای مردم سیستان بود، خبری نیست.آن هامونی که صیادان از دامن سخاوتمندش سالانه ۱۵ هزار تن ماهی صید می‌کردند، اکنون در فهرست یکی از مهمترین کانون‌های بحرانی فرسایش باد جای گرفته است.

خشکسالی‌های شدید و پی‌درپی طی دو دهه اخیر و قطع جریان آب رودخانه هیرمند از افغانستان، هامون را از نفس انداخته ، باورش دشوار است. وقتی شرایط را از نزدیک می‌بینیم، متوجه وخامت اوضاع و نگرانی‌ها در مورد خطرات پدیده بیابانزایی می‌شویم.

در این میان عدم وجود ردپای اداره کل محیط زیست ملموس بود، گویی بعد از ثبت تالاب هامون به عنوان زیست کره عملا کاری را انجام نشده است.پس کی قرار است جامعه جهانی نسبت به عواقب خشک شدن تالاب هامون واکنش نشان دهند؟ وظیفه اداره کل محیط زیست استان چیست؟

دریاچه بین‌المللی هامون ۵۷۰ هزار هکتار مساحت دارد و از سه بخش «هامون پوزک» در شمال شرقی، «هامون صابری» در شمال و «هامون هیرمند» در غرب و جنوب غربی سیستان تشکیل شده و ظرفیت آبگیری آن بین ۹ الی ۱۲ میلیارد متر مکعب متغیر است.

تالاب هامون به هامون تبدیل شده بود.

هامون: دشت

فرشید عابدی