نی زار : با سپاس و قدرشناسی، همسو با نوشته ی ” تفاوت ها و شباهت های پوشش سیستانی و خراسانی ” ،  بررسی های باستان شناسی و پژوهشهای تاریخی به روشنی نشان می دهند که از پگاه تاریخ به این سو، سرزمین هیرمند فرهمند تمدن گاه و پرورشگاه فره و فرهنگ ایران زمین بوده است.شاخصه های بنیادین هویت ملی ایرانیان مانند، اسطوره های ملی،دین باوری وتوحید،زبان پارسی،رویارویی با ستم و بیداد امویان و عباسیان واستقلال اندیشه و باور ایرانیان با سیستان پیوندهایی استوار دارد. ازنگاه تمدنی یادمانهایی مانند شهر سوخته، دهانه غلامان ، کوه خواجه ،زاهدان کهنه….در ایران و بویژه در شرق فلات ایران از خراسان بزرگ تا سرزمین های کرانه سند دیده نشده است و این به روشنی از اثر گزاری های فرهنگی سرزمین هیرمند با شکوه فر در ایران و بویژه سرزمین های شرقی فلات ایران است.

در پیوند با پوشش مردم سیستان بایستی یاد آور شد که از شهر سوخته ما با گوناگونی و تنوع روبرو هستیم دست کم هشت گونه پوشش برای زنان و مردان شهر سوخته شناسایی شده است. گوناگونی پوشش در دوره های پسین نیز با جابجایی های جمعیتی غنی تر گردیده است.

بایستی بیاد آورد که صده گذشته ی سیستان بسیار پر رنج و ناپایدار بوده است به طوری که به میدانگاه کشمکش روس و انگلیس تبدیل شده بود و طاعون مرگبار ، وبای مردم کش ، قحطی های گرسنگی آور، مرزهای تازه و … انگلیس ساخته ، شیرازه های زندگی مردم را از هم گسسته و بسیاری از مردم سیستان برای نجات جان خویش به خراسان و سرزمین های شمالی رفته اند. بر مبنای پژوهش مردم شناسی انجام شده هفتاد درصد قاینات و بیرجند سیستانی هستند.

بنابراین همانگونه که به درستی نوشته اید شباهتها نشانه ریشه های مشترک است. اما با گشتی در سیستان امروز و با واکاوی یاد و خاطره های نزدیک سپید مویان سیستان ما با واژه های گوناگون در پوشش مردم سیستان رو برو می شویم از قبیل (پینر) و (تومون) (چل تریز) که از کهن ترین پوشش مردم سیستان برای رزم آوری ساخته شده ، نباید فراموش شود که چوب بازی و شمشیر بازی (یا رقص شمشیر) در اصل تمرین همان میدان دفاع ورویارویی با دشمنان تاریخی و فرهنگی ایران زمین در شرایط آرامش و صلح بوده است. پیراهن و شلوار راسته با شلوار بدون چین که برای مردان کوتاه قد و سالخورده استفاده می شده، پیراهن و شلوار تنگ واژه ی دیگر در پوشاک مردم سیستان است برای مردان قد بلند و جوان درست می شد، شلوار این پوشش بسیار پرچین است و واژه ی تنگ برای دهانه ی پاچه است که در برابر چین های فراوان  که در پشت ساق پا در هنگام راه رفتن خود نمایی می کند. پیراهن با شلوار گشاد از چین کمتر و دهانه پاچه گشاد تر است.همینطور پیراهن با شلوار دوتخته ویا پاتلینگ در گویش محلی که شلوار آن از پاچه های گشاد درست می شود شبیه شلوار لرهای بختیاری… اما پیراهن در همه ی انواع یقه گرد بوده حتی در میان بلوچها و دیگر اقوام ایرانی که میراث اشکانی و ساسانی و حتی پیشتر است نگاهی به یقه های مردان در نقاشی های کوه خواجه دیرینگی این نوع یقه را به درستی نمایان می سازد. یقه های جدید که روی پوشش محلی مردان نشسته تازه است .

پیراهن مردان یا از روی شانه باز با مدوکه (سنگ و یا تکه استخوان کوچکی که با پارچه پوشیده شده و نقش دکمه را بازی می کرده) و اگال (حلقه پارچه ای که بدور مدوکه می افتاده است) چفت وبست می شده و به یقه کفتی (کتفی) شناخته می شود و در برخی دیگر یقه با چاکی بزرگ از روی سینه به صورت اوریب ساخته می شده و به یقه شاهونکی شناخته می شده است. خمک دوزی دور یقه و سر آستین مردان نیز با نخ ابریشم تولیدی خود سیستان در روستاهای دادی، چلنگ، ورمال … برای بزرگان و افراد دارامند انجام می شده است.

علیرضا خسروی